Kapama Nedir TDK? Toplumsal Cinsiyet ve Sosyal Adalet Perspektifinden Bir Bakış
“Kapama” kelimesi kulağa sıradan bir eylem gibi gelebilir. Ancak kelimelerin hayatımızdaki anlamları, sadece sözlük tanımlarından ibaret değildir; toplumsal, kültürel ve duygusal bağlamlarda çok daha derin katmanlara sahip olabilir. Bu yazıda, Türk Dil Kurumu’nun tanımından yola çıkarak “kapama” kavramını toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet çerçevesinde birlikte düşüneceğiz. Çünkü kelimeler yalnızca dilin bir parçası değil, aynı zamanda düşünce dünyamızın da taşıyıcısıdır.
Kapama Nedir? TDK’ya Göre Tanımı ve Anlam Katmanları
TDK’ya göre “kapama”, en temel anlamıyla “kapatma işi” ya da “bir şeyi örtme, sonlandırma” anlamına gelir. Örneğin bir kapıyı kapamak, bir defteri kapatmak veya bir dönemi kapamak gibi kullanımlar oldukça yaygındır. Ancak bu basit tanımın ötesine geçtiğimizde “kapama” kelimesi, bireylerin ve toplumların birbirlerine, farklılıklara ve değişime olan yaklaşımlarını da temsil edebilir.
Kapama, bazen bir sürecin sona erdiğini, bazen de bir olgunun göz ardı edilip üzerinin örtüldüğünü simgeler. İşte tam da bu noktada, toplumsal dinamiklerle ilişkilendirildiğinde kelime, çok daha politik ve insani bir anlam kazanır.
Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Kapama: Görünmezliği Görünür Kılmak
Toplumda “kapama” kavramı, özellikle toplumsal cinsiyet ilişkilerinde sıkça karşımıza çıkar. Kadınların deneyimleri, duyguları ve katkıları çoğu zaman “kapalı” tutulur; yani görünmezleştirilir. Bu durum, sosyal adaletin temel ilkelerinden biri olan temsil eşitliğine doğrudan meydan okur.
Kadınlar genellikle daha empati temelli, ilişkisel ve toplumsal etki odaklı bir bakış açısı geliştirirken; erkekler çözüm üretmeye, analitik düşünmeye ve yapısal sorunlara odaklanma eğilimindedir. Bu farklılıklar bir zenginliktir ancak toplumda bir cinsiyetin yaklaşımının diğerinin üzerini “kapaması” dengesiz bir yapı oluşturur.
Örneğin; bir sosyal meselede kadınların sesinin duyulmaması veya duygusal yaklaşımlarının “duygusallık” olarak küçümsenmesi, onların toplumsal etkilerini kapatır. Aynı şekilde erkeklerin çözüm arayışlarının “soğuk” ya da “duyarsız” olarak etiketlenmesi de onların katkısını görünmez kılar. Oysa gerçek adalet, tüm yaklaşımların yan yana var olabileceği bir alan açmakla mümkündür.
Çeşitlilik ve Kapsayıcılık: Kapatmak Değil, Açmak
Çeşitlilik, bir toplumun en büyük gücüdür. Ancak farklı kimliklerin, inançların, cinsiyetlerin ve deneyimlerin üzerini kapadığımızda bu gücü zayıflatırız. “Kapama” bu anlamda bir metafor haline gelir: Farklı olanı dışlamak, ötekini duymamak, sorunları görmezden gelmek.
Kapsayıcı bir toplum, kapamayı değil açmayı seçer. Diyalog kapılarını kapamak yerine açar, önyargıların üzerini örtmek yerine onları sorgular, marjinalleştirilen sesleri susturmak yerine onları güçlendirir. Bu, sadece adaletin değil, sürdürülebilir bir sosyal yapının da temelidir.
Sosyal Adaletin Perspektifinden Kapama
Sosyal adalet, eşit fırsatlar kadar eşit görünürlükle de ilgilidir. Bir konunun üzerini kapamak, o konunun var olmadığını iddia etmek anlamına gelmez; sadece çözümden kaçındığımızı gösterir. Örneğin toplumsal cinsiyet eşitsizliğini konuşmamak onu ortadan kaldırmaz, aksine daha da derinleştirir.
Bu yüzden “kapama” eylemi, sosyal adalet arayışında en çok dikkat etmemiz gereken dinamiklerden biridir. Farklılıkları bastırmak yerine kabul etmek, sorunları örtmek yerine yüzleşmek, sessizlikle değil sözle ilerlemek gerekir.
Sonuç: Kapama Yerine Açılımı Seçmek
“Kapama” kelimesi, yalnızca bir eylem değil; bir tavır, bir yaklaşım biçimidir. TDK tanımı bize yüzeysel anlamı verirken, toplumsal gerçeklik bize daha derin bir hikâye anlatır. Bu hikâye, kadınların empatiyle kurduğu köprülerle, erkeklerin analitik çözümleriyle, farklı kimliklerin katkılarıyla zenginleşir.
Bugün belki de en önemli soruyu kendimize sormalıyız: Biz hangi konuların üzerini kapıyoruz? Kimlerin sesini duymuyoruz? Hangi gerçekleri konuşmaktan kaçıyoruz? Belki de şimdi, kapamayı değil açmayı, susmayı değil konuşmayı, görmezden gelmeyi değil yüzleşmeyi seçmenin tam zamanıdır.
Siz ne düşünüyorsunuz? “Kapama” kelimesi sizin hayatınızda neyi temsil ediyor? Farklılıkları kapamak yerine nasıl daha kapsayıcı bir toplum inşa edebiliriz?