Milli Mücadele Kaç Yıl Sürdü? Toplumsal Cinsiyet, Çeşitlilik ve Sosyal Adalet Açısından Bir İnceleme
Milli Mücadele ve Toplumun Farklı Dinamikleri
Milli Mücadele’nin başlangıcından itibaren, bu dönemin toplum üzerindeki etkileri, sadece askeri zaferle sınırlı kalmadı. Toplumsal yapının yeniden şekillenmesinde, kadınların, işçi sınıfının, etnik azınlıkların ve farklı toplumsal grupların rolü, Milli Mücadele’nin çok daha derin bir boyuta taşınmasına sebep oldu. Bugün, bu mücadeleyi toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet gibi kavramlarla ele almak, geçmişin sadece tarihsel bir olay olarak değil, toplumsal eşitsizliklere dair önemli dersler veren bir süreç olduğunu anlamamıza yardımcı olabilir.
Milli Mücadele, 1919’da başlayan ve 1922’de sona eren bir süreçti, yani yaklaşık 3 yıl sürdü. Ancak bu yıllar, sadece bir halkın bağımsızlık mücadelesinin ötesinde, toplumsal yapıyı dönüştüren, toplumsal cinsiyet normlarını ve sınıf farklılıklarını sorgulayan bir döneme de işaret eder. İstanbul’da yaşarken, her gün sokakta, toplu taşımada ya da işyerimde, insanlar arasındaki bu farklılıkları gözlemlemek, beni tarihsel süreçlerin ve toplumsal cinsiyetin kesişimlerini anlamaya zorluyor. Bugün, hala devam eden toplumsal eşitsizliklerin temelleri, belki de o dönemde atılmaya başlanmıştı.
Kadınlar ve Milli Mücadele: Toplumsal Cinsiyetin Dönüşümü
Milli Mücadele’nin en çarpıcı etkilerinden biri, kadınların toplumsal rolünü dönüştürmesi oldu. Kadınlar, hem cephede hem de cephe gerisinde büyük bir mücadele verdiler. Hem sağlık hizmetlerinde hem de savaş alanlarında aktif olarak yer aldılar. Örneğin, Halide Edib Adıvar ve Nezihe Muhittin gibi isimler, hem kadın hakları savunucularıydı hem de milli mücadelede aktif olarak yer aldılar. Bu, toplumun kadınlara bakış açısını değiştiren önemli bir kırılma noktasını oluşturdu.
Bugün bile İstanbul’un sokaklarında, metroda, kafelerde kadınların ve erkeklerin birbirine bakışını gözlemlemek bazen bana çok şey anlatıyor. Kadınların toplumsal alanda daha görünür olması, iş hayatında daha fazla yer alması, henüz tam anlamıyla eşitlikçi değil. Toplumsal cinsiyet eşitsizliği, en temel haklar ve fırsatlar konusunda kadınlar için hâlâ büyük bir engel. Kadınların siyasette, iş dünyasında ve eğitimde daha fazla yer edinmesi, hala uzun ve meşakkatli bir yolun başında olduğumuzu gösteriyor. Bu yüzden Milli Mücadele’nin kadınlar açısından ne kadar önemli bir dönüm noktası olduğunu her geçen gün daha iyi anlıyorum. Kadınlar o dönemde savaşın sadece bir parçası değil, aynı zamanda bir toplumun yeniden şekillenmesinde de önemli bir rol oynamışlardı.
Çeşitlilik ve Etnik Gruplar: Farklı Kimliklerin Zorlukları
Milli Mücadele sırasında, sadece Türkler değil, farklı etnik kimliklere sahip topluluklar da bu sürece dahil oldular. Ermeniler, Kürtler, Araplar gibi çeşitli gruplar, bağımsızlık mücadelesine farklı şekillerde katkı sağladılar. Ancak savaşın sonunda, bu grupların hakları ve kimlikleri konusunda ciddi zorluklar yaşandı. Milli Mücadele’nin kazandığı zafer, yalnızca bir halkın değil, çeşitli kimliklerin ve toplulukların da ortak çabalarının sonucu olmuştur. Ancak sosyal adaletin tam olarak sağlanmadığını, pek çok grubun ikinci sınıf vatandaş muamelesi görmeye devam ettiğini biliyoruz.
Bugün İstanbul’da, özellikle toplu taşımada, sokakta ve farklı sosyal alanlarda, etnik çeşitliliğin nasıl şekillendiğini görmek mümkün. Bazen, belirli etnik kimliklere sahip kişilerin, işyerlerinde, toplu taşıma araçlarında veya kamusal alanlarda nasıl daha fazla ayrımcılığa uğradıklarını gözlemlemek insanı rahatsız ediyor. Milli Mücadele’nin üzerinden 100 yıl geçmiş olsa da, toplumsal eşitlik hala ulaşılabilir bir hedef değil. Çeşitliliği kucaklamak, sosyal adaletin sağlanması adına yapmamız gereken en önemli şeylerden biri.
Sosyal Adalet ve İşçi Sınıfı: Bugünkü Savaş
Milli Mücadele’nin sadece askeri zaferle değil, toplumsal yapıyı dönüştüren bir zaferle sonuçlandığını unutmamak gerekiyor. Bugün yaşadığımız toplumda, işçi hakları, emek mücadelesi ve sosyal adalet gibi kavramlar, geçmişin bu mücadelesinden izler taşır. İşçi sınıfının hakları, bağımsızlık mücadelesinin sadece bir sonucu değil, aynı zamanda onun en önemli itici gücüydü. O dönemde fabrikalarda çalışan, emek veren insanlar, yeni kurulan Cumhuriyet’in temellerinde önemli bir rol oynadılar.
Sokakta, özellikle toplu taşıma araçlarında ve işyerlerinde gördüğüm işçi sınıfının zorlukları, bizi hâlâ çok ilgilendiriyor. Günümüzde işçi hakları, emek sömürüsü ve düşük ücretler gibi meseleler hala çok ciddi birer sorun. Çalışanlar, sosyal güvenceden yoksun, haklarını savunmakta zorlanıyorlar. Ve bu, 100 yıl önceki mücadelenin hala tam anlamıyla sonlanmadığını gösteriyor. Bugün işçi hakları mücadelesi, adaletin sağlanması için bir gereklilik. Milli Mücadele’nin işçi sınıfı açısından kazandığı zafer, her geçen gün daha fazla görünür olmalı.
Sonuç: Toplumsal Değişim Süreci
Milli Mücadele, sadece bir askeri zaferin ötesinde, toplumda büyük dönüşümlere yol açmış bir süreçti. Ancak bu dönüşüm, toplumsal cinsiyet eşitsizliği, etnik çeşitlilik, sosyal adalet ve işçi hakları gibi konularda tam anlamıyla bir eşitlik yaratabilmiş değil. Bugün İstanbul’daki sokaklardan, işyerlerinden ve toplu taşımadan gözlemlediğim sahneler, bu değişimin hala devam ettiğini, fakat hâlâ kat edilmesi gereken çok yol olduğunu gösteriyor. 3 yıl süren Milli Mücadele, belki zaferle sonuçlandı, ama o zaferin getirdiği toplumsal eşitlik, hala bir hayal olarak kalıyor. Toplumların en büyük mücadelesi, bu eşitsizlikleri yıkmak ve daha adil bir gelecek inşa etmek olmalı.